Để điều trị trầm cảm khỏi hoặc không tái phát là một điều rất quan trọng, phụ thuộc 3 yếu tố:

- Quan trọng nhất là thầy thuốc phải chẩn đoán đúng loại trầm cảm, biết phối hợp đúng các loại thuốc và liều lượng cũng như thời gian điều trị, nếu không thực hiện tốt thì bệnh sẽ trở thành mạn tính ( ngoời mới mắc bệnh), hoặc bệnh sẽ tái phát từ ít tới liên tục ( với  người mắc bệnh trên 6 tháng).

- Bản thân người bệnh phải có ý thức chữa bệnh, ngoài thuốc phải tích cực rèn luyện thể lực và tham gia các công việc gia đình hoặc xã hội, tránh tự ti mặc cảm. Ngoời bệnh hoàn toàn bình thường như mọi người khỏe mạnh nếu uống thuốc và rèn luyện thể lực đều .

- Gia đình và xã hội rất quan trọng hỗ trợ điều trị đạt hiệu quả cao, không hắt hủi, không coi thoờng ngoời bệnh và phải tự nghĩ về mình là nếu mình hoặc gia đình mình cũng có ngoời bị bệnh như họ thì sao. Do vậy cần tạo điều kiện, động viên ngoời bệnh để họ vượt qua khó khăn bện tật.  

Những nguyên tắc chung: Các tác giả cho rằng, điều trị các RLTC cần phải điều trị toàn diện và phải  tuân thủ các nguyên tắc sau đây:

6.1.1  Sử dụng thuốc chống trầm cảm: Việc sử dụng thuốc CTC bao gồm:

   + Thuốc thường được sử dụng: Các thuốc chống trầm cảm (CTC ) 3 vòng,không 3 vòng không IMAO. Hiện nay có rất nhiều loại thuốc mới được sử dụng trong thực hành lâm sàng. Các thuốc CTC thuộc nhóm IMAO hiện nay ít được sử dụng vì có nhiều tác dụng phụ.

   + Sử dụng thuốc CTC cần phải theo nguyên tắc tăng dần, khi đạt tới liều hiệu quả thì duy trì liều đó, sau đó giảm dần đến liều tối thiểu, có thể duy trì kéo dài

  + Liều lượng và cách dùng từng thuốc tuỳ thuộc vào từng cơ sở điều trị và kinh nghiệm của bác sĩ chuyên khoa.

  + Thuốc CTC sử dụng trong lâm sàng cần được chỉ định đúng, chọn lựa đúng thuốc và đúng liều lượng với đúng loại trầm cảm. Nếu dùng thuốc chống trầm cảm không đúng với loại trầm cảm thì nhiều khi thuốc lại phản tác dụng. Vì vậy, khi sử dụng cần phải được theo dõi chặt chẽ cả về tâm thần và cơ thể.

  +  Cố gắng dùng một loại thuốc, thận trọng khi kết hợp hai loại CTC.

  + Thời gian điều trị: Thanh toán các triệu chứng từ 1 đến 3 tháng. Chống tái phát từ 4 đến 6 tháng sau khi hết các triệu chứng cơ bản. Điều trị lâu dài nên tìm liều thấp nhất mà có hiệu lực cho từng bệnh nhân.

    - Tác dụng phụ của thuốc: Các thuốc IMAO rất ít dùng do có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm. Các thuốc CTC 3 vòng thường có các tác dụng phụ về tim mạch. Các thuốc CTC thế hệ mới ít tác dụng phụ, dung nạp tốt .

  Điều trị kết hợp liệu pháp hoá dược với liệu pháp tâm lý: Liệu pháp tâm lý có tác dụng tốt đối với trầm cảm khi phối hợp với liệu pháp hoá dược, tuy nhiên cần lưu ý một số điểm sau :

  + Nếu hiệu quả điều trị thuốc CTC bằng với điều trị tâm lý, hoặc điều trị thuốc CTC kết hợp với điều trị tâm lý bằng hiệu quả khi điều trị tâm lý đơn thuần, khi đó không cần kết hợp điều trị thuốc với điều trị tâm lý .

  + Nếu hiệu quả điều trị thuốc CTC kết hợp với điều trị tâm lý kém hơn khi điều trị bằng tâm lý đơn thuần, trường hợp này không cần kết hợp vì hiệu quả kém hơn khi dùng một liệu pháp.

+ Nếu hiệu quả điều trị thuốc CTC kết hợp với điều trị tâm lý cao hơn khi điều trị tâm lý đơn thuần, cần kết hợp vì hiệu quả cao hơn khi dùng một liệu pháp.

Các liệu pháp điều trị toàn diện

+ Nâng đỡ thể trạng, chống suy mòn, chống bội nhiễm và chống loét.

+ Tiết chế ăn uống phù hợp, sử dụng các vitamin và đạm thuỷ phân.

+ Các biện pháp đề phòng hành vi tự sát.

+ Đề phòng nguy cơ chuyển thành hưng cảm khi sử dụng các thuốc CTC.

 Quy trình điều trị cụ thể :

* Điều trị tấn công: Giai đoạn cấp, nhằm mục đích làm giảm và hết các triệu chứng của RLTC, thời gian điều trị 1-3 tháng

  Điều trị kháng thuốc chống trầm cảm : Khoảng 10-30% bệnh nhân kháng thuốc chống trầm cảm . Kháng thuốc chống trầm cảm khi điều trị hai loại chống trầm cảm khác nhau trong 4-6 tuần với liều hiệu quả, nếu các triệu chứng trầm cảm vẫn không thuyên giảm, cần thay thuốc chống trầm cảm không hiệu quả bằng loại thuốc chống trầm cảm có cơ chế hoạt động khác. Khi kết hợp các loại thuốc chống trầm cảm cần chú ý tương tác thuốc để tránh những biến chứng nguy hiểm.

Mô hình điều trị tấn công các RLTC nặng

     Không         Cải thiện?       Có

            (đánh giá từ 17®-28 ngày)

 Không          Cải thiện?         Có

Không        Cải thiện?    Có

       Cải thiện?    

         Không

Sơ đồ1.2  Diễn đồ các bước điều trị  rối loạn trầm cảm nặng

                                     (Theo L.Colona và M.Zann T (1996)) .

Điều trị củng cố :  Nhằm tránh tái phát, theo một số tác giả việc điều trị củng cố RLTC khoảng từ 4 đến 6 tháng, có thể 6-9 tháng. Trầm cảm kháng thuốc có thể điều trị 12-18 tháng với liều đã sử dụng khi thuyên giảm, ít nhất sau 2 tháng có thể giảm dần liều. Một số tác giả khuyên nên điều trị duy trì bằng 1/2 liều điều trị tấn công. Điều trị trầm cảm cần phối hợp với liệu pháp tâm lý để BN tuân theo và để tăng hiệu quả điều trị.

 Điều trị dự phòng:   Nhằm tránh tái diễn các rối loạn trầm cảm. Thời gian tối thiểu điều trị dự phòng là 5 năm kể từ khi hết các triệu chứng trầm cảm.

 Dừng điều trị: Sau khi bệnh đã thuyên giảm, cần tiếp tục duy trì liều  đang điều trị từ 4-6 tháng để làm giảm nguy cơ tái phát. Khi tình trạng  lâm sàng của BN đã khỏi thì có thể dừng điều trị, hoặc tiếp tục điều trị dự phòng. Trước khi dừng điều trị cần xem xét một số vấn đề sau:

    - Liệu khi cắt thuốc có xuất hiện phản ứng kiểu hội chứng cai không? Những triệu chứng cai xuất hiện khoảng 2-14 ngày sau khi dừng thuốc CTC 3 vòng đột ngột. Phần lớn những biểu hiện này là do vượng dậy của hệ cholinergic, có thể có rối loạn hô hấp, rối loạn tim mạch. Những nguy cơ này sẽ trầm trọng hơn khi BN dùng lâu dài với liều cao. Các triệu chứng trên không thấy xuất hiện ở những BN dùng thuốc CTC thế hệ mới.

- Xuất hiện ngay lập tức các triệu chứng trầm cảm sau khi dừng điều trị, khi đó phải điều trị lại với liều thuốc tấn công mà trước đó BN đã sử dụng.